Ο Σόλων (περ. 639 - 559 π.Χ.) ήταν σημαντικός Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος, ποιητής και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ανήκε σε πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια, η οποία καταγόταν από τη γενιά του βασιλιά της Αθήνας Κόδρου. Ο πατέρας του ονομαζόταν Εξηκεστίδης· αυτός φρόντισε για την εκπαίδευση και ανατροφή του γιού του.
Όταν ο Σόλων έχασε την περιουσία του, στράφηκε προς το εμπόριο και ταξίδεψε στην Αίγυπτο και τη Μ. Ασία. Επωφελούμενος από τα ταξίδια του αυτά μελέτησε ξένους πολιτισμούς και νόμους, καθώς και τον πολιτικοοικονομικό βίο των άλλων χωρών. Τα εφόδια που απέκτησε τα χρησιμοποίησε αποτελεσματικά για την κοινωνική και οικονομική ανόρθωση της πατρίδας του και έτσι κατόρθωσε να αναδειχτεί στο σπουδαιότερο άνδρα της εποχής του.
Σόλων: Υποθήκη προς τους Αθηναίους
![]()
Η πόλη μας ποτέ δεν θα χαθεί σύμφωνα με τη θέληση
και τη διάθεση του Δία και των μακαρίων αθανάτων θεών.
Γιατί μια τόσο μεγαλόψυχη προστάτιδα, κόρη πατέρα ισχυρού, η Παλλάδα Αθηνά, έχει τα χέρια της απλωμένα πάω από την πόλη.
Αλλά μόνοι τους οι πολίτες θέλουν να καταστρέφουν
τη μεγάλη πόλη με τις απερισκεψίες τους, παρασυρμένοι από φιλοχρηματία, και ο άδικος νους των αρχόντων του λαού. Είναι επόμενο γι' αυτούς εξαιτίας της μεγάλης αλαζονείας να πάθουν πολλά κακά...
Γιατί δεν ξέρουν να συγκρατούν την πλεονεξία και να απολαμβάνουν τα στρωμένα ευφρόσυνα συμπόσια με κοσμιότητα...
.........
πλουτίζουν παρασυρμένοι σε άδικες πράξεις
.........
και, χωρίς να λογαριάζουν ούτε τα ιερά κτήματα
ούτε και τα περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου,
κλέβουν με αρπακτικές διαθέσεις άλλος από δω και άλλος από κει
και δεν σέβονται τους ιερούς θεσμούς της Δίκης,
η οποία, μολονότι σιωπά, γνωρίζει αυτά, που γίνονται και θα γίνονται και τα παρελθόντα,
και με τον χρόνο συνήθως έρχεται οπωσδήποτε, για να επιβάλλει τιμωρία.
Αυτό φθάνει κιόλας ως αναπόφευκτη συμφορά για όλη την πόλη,
και καταλήγει συνήθως αυτή πολύ γρήγορα σε ατιμωτική δουλεία,
που προκαλεί εμφύλια σύγκρουση και αφυπνίζει τον κοιμώμενο πόλεμο,
ο οποίος συνήθως οδηγεί στον θάνατο πολλούς στο άνθος της ηλικίας τους.
Γιατί εξαιτίας των εχθρών πολύ γρήγορα η πολυαγαπημένη πόλη
κατατρύχεται από πολιτικές ενώσεις, αγαπητές στους αδικοπραγούντες.
Αυτές οι συμφορές περιφέρονται στην πόλη.
Κι από τους φτωχούς
πολλοί φεύγουν σε ξένη χώρα,
πουλημένοι και δεμένοι με εξευτελιστικά δεσμά,
και υπομένουν με καταναγκασμό τις μισητές συνέπειες της δουλείας.
..........
Έτσι μια δημόσια συμφορά μεταβαίνει στο σπίτι του κάθε πολίτη ξεχωριστά.
Και οι αύλειες θύρες δεν μπορούν πια να τη συγκρατήσουν,
αλλά αυτή συνήθως πηδά πάνω από τον περίβολο και βρίσκει οπωσδήποτε
κάποιον, ακόμα κι αν, προσπαθώντας αυτός να αποφύγει το κακό,
καταφεύγει στο βάθος των δωματίων.
Αυτά με προτρέπει η ψυχή μου να διδάξω στους Αθηναίους,
ότι η κακή διοίκηση προκαλεί πάρα πολλές συμφορές στην πόλη.
Ενώ η χρηστή διοίκηση όλα τα αναδεικνύει ταιριαστά και αρμονικά,
και συγχρόνως δένει με χειροπέδες τους αδικοπραγούντες.
Τις τραχύτητες της εξομαλύνει, παύει την πλεονεξία, ταπεινώνει την αλαζονεία,
ξηραίνει τα άνθη της άτης, μόλις αυτά εμφανισθούν,
επανορθώνει στρεψοδικίες και καταπραϋνει πράξεις αλαζονείας, παύει την εμφύλια έριδα.
Παύει την οργή από την ολέθρια έριδα και είναι κάτω απ' αυτήν![]()
τα πάντα στους ανθρώπους αρμονικά και συνετά.
Αρχαίο Κείμενο
Ημέτερη δε πόλις κατά μεν Διός ούποτ' ολείται
αίσαν και μακάρων θεών φρένας αθανάτων.
Τοίη γαρ μεγάθυμος επίσκοπος οβριμοπάτρη
Παλλάς Αθηναίη χείρας ύπερθεν έχει.
Αυτοί δε φθείρειν μεγάλην πόλιν αφραδίηισιν
αστοί βούλονται χρήμασι πειθόμενοι,
δήμου θ' ηγεμόνων άδικος νόος. οίσιν ετοίμον
ύβριος εκ μεγάλης άλγεα πολλά παθείν.
ου γαρ επίστανται κατέχειν κόρον ουδέ παρούσας
ευφροσύνας κοσμείν διαιτός εν ησυχίηι
......
πλουτέουσιν δ' αδίκοις έργμασι πειθόμενοι
..........
ούθ' ιερών κτεάνων ούτε τι δημοσίων
φειδόμενοι κλέπτουσιν αφαρπαγήι άλλοθεν άλλος,
ουδέ φυλάσσονται σεμνά Δίκης θέμεθλα,
ή σιγώσα σύνοιδε τα γιγνόμενα προ τ' εόντα,
τώι δε χρόνωι πάντως ήλθ' αποτεισομένη,
τούτ' ήδη πάσηι πόλει έρχεται έλκος άφυκτον,
ες δε κακήν ταχέως ήλυθε δουλωσύνην,
ή στάσιν έμφυλον πόλεμόν θ' εύδοντ' επεγείρει,
ός πολλών ερατήν ώλεσεν ηλικίην.
Εκ γαρ δυσμενέων ταχέως πολυήρατον άστυ
τρύχεται εν συνόδοις τοις αδικέουσι φίλους.
Ταύτα μεν εν δήμωι στρέφεται κακά.
Των δε πενιχρών
ικνέονται πολλοί γαίαν ες αλλοδαπήν
πραθέντες δεσμοίσί τ' αεικελίοισι δεθέντες
κα κακά δουλωσύνης στυγνά φέρουσι βίαι
.......
ούτω δημόσιον κακόν έρχεται οίκαδ' εκάστωι,
αύλειοι δ' έτ' έχειν ουκ εθέλουσι θύραι,
υψηλόν δ' υπέρ έρκος υπέρθυρεν, εύρε δε πάντως,
ει και τις φεύγων εν μυχώι ήι θαλάμου.
Ταύτα διδάξαι θυμός Αθηναίοις με κελεύει,
ως κακά πλείστα πόλει Δυσνομίη παρέχει.
Ευνομίη δ' εύκοσμα και άρτια πάντ' αποφαίνει,
και θαμά τοις αδίκοις αμφιτίθησι πέδας.
Τραχέα λειαίνει, παύει κόρον, ύβριν αμαυροί,
αυαίνει δ' άτης άνθεα φυόμενα,
ευθύνει δε δίκας σκολιάς, υπερήφανά τ' έργα
πραύνει. Παύει δ' έργα διχοστασίης,
Παύει δ' αργαλέης έριδος χόλον, έστι δ' υπ' αυτής
πάντα κατ' ανθρώπους άρτια και πινυτά.
Θαλαμοφύλακας
Η πόλη μας ποτέ δεν θα χαθεί σύμφωνα με τη θέληση
και τη διάθεση του Δία και των μακαρίων αθανάτων θεών.
Γιατί μια τόσο μεγαλόψυχη προστάτιδα, κόρη πατέρα ισχυρού, η Παλλάδα Αθηνά, έχει τα χέρια της απλωμένα πάω από την πόλη.
Αλλά μόνοι τους οι πολίτες θέλουν να καταστρέφουν
τη μεγάλη πόλη με τις απερισκεψίες τους, παρασυρμένοι από φιλοχρηματία, και ο άδικος νους των αρχόντων του λαού. Είναι επόμενο γι' αυτούς εξαιτίας της μεγάλης αλαζονείας να πάθουν πολλά κακά...
Γιατί δεν ξέρουν να συγκρατούν την πλεονεξία και να απολαμβάνουν τα στρωμένα ευφρόσυνα συμπόσια με κοσμιότητα...
.........
πλουτίζουν παρασυρμένοι σε άδικες πράξεις
.........
και, χωρίς να λογαριάζουν ούτε τα ιερά κτήματα
ούτε και τα περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου,
κλέβουν με αρπακτικές διαθέσεις άλλος από δω και άλλος από κει
και δεν σέβονται τους ιερούς θεσμούς της Δίκης,
η οποία, μολονότι σιωπά, γνωρίζει αυτά, που γίνονται και θα γίνονται και τα παρελθόντα,
και με τον χρόνο συνήθως έρχεται οπωσδήποτε, για να επιβάλλει τιμωρία.
Αυτό φθάνει κιόλας ως αναπόφευκτη συμφορά για όλη την πόλη,
και καταλήγει συνήθως αυτή πολύ γρήγορα σε ατιμωτική δουλεία,
που προκαλεί εμφύλια σύγκρουση και αφυπνίζει τον κοιμώμενο πόλεμο,
ο οποίος συνήθως οδηγεί στον θάνατο πολλούς στο άνθος της ηλικίας τους.
Γιατί εξαιτίας των εχθρών πολύ γρήγορα η πολυαγαπημένη πόλη
κατατρύχεται από πολιτικές ενώσεις, αγαπητές στους αδικοπραγούντες.
Αυτές οι συμφορές περιφέρονται στην πόλη.
Κι από τους φτωχούς
πολλοί φεύγουν σε ξένη χώρα,
πουλημένοι και δεμένοι με εξευτελιστικά δεσμά,
και υπομένουν με καταναγκασμό τις μισητές συνέπειες της δουλείας.
..........
Έτσι μια δημόσια συμφορά μεταβαίνει στο σπίτι του κάθε πολίτη ξεχωριστά.
Και οι αύλειες θύρες δεν μπορούν πια να τη συγκρατήσουν,
αλλά αυτή συνήθως πηδά πάνω από τον περίβολο και βρίσκει οπωσδήποτε
κάποιον, ακόμα κι αν, προσπαθώντας αυτός να αποφύγει το κακό,
καταφεύγει στο βάθος των δωματίων.
Αυτά με προτρέπει η ψυχή μου να διδάξω στους Αθηναίους,
ότι η κακή διοίκηση προκαλεί πάρα πολλές συμφορές στην πόλη.
Ενώ η χρηστή διοίκηση όλα τα αναδεικνύει ταιριαστά και αρμονικά,
και συγχρόνως δένει με χειροπέδες τους αδικοπραγούντες.
Τις τραχύτητες της εξομαλύνει, παύει την πλεονεξία, ταπεινώνει την αλαζονεία,
ξηραίνει τα άνθη της άτης, μόλις αυτά εμφανισθούν,
επανορθώνει στρεψοδικίες και καταπραϋνει πράξεις αλαζονείας, παύει την εμφύλια έριδα.
Παύει την οργή από την ολέθρια έριδα και είναι κάτω απ' αυτήν
τα πάντα στους ανθρώπους αρμονικά και συνετά.
Αρχαίο Κείμενο
Ημέτερη δε πόλις κατά μεν Διός ούποτ' ολείται
αίσαν και μακάρων θεών φρένας αθανάτων.
Τοίη γαρ μεγάθυμος επίσκοπος οβριμοπάτρη
Παλλάς Αθηναίη χείρας ύπερθεν έχει.
Αυτοί δε φθείρειν μεγάλην πόλιν αφραδίηισιν
αστοί βούλονται χρήμασι πειθόμενοι,
δήμου θ' ηγεμόνων άδικος νόος. οίσιν ετοίμον
ύβριος εκ μεγάλης άλγεα πολλά παθείν.
ου γαρ επίστανται κατέχειν κόρον ουδέ παρούσας
ευφροσύνας κοσμείν διαιτός εν ησυχίηι
......
πλουτέουσιν δ' αδίκοις έργμασι πειθόμενοι
..........
ούθ' ιερών κτεάνων ούτε τι δημοσίων
φειδόμενοι κλέπτουσιν αφαρπαγήι άλλοθεν άλλος,
ουδέ φυλάσσονται σεμνά Δίκης θέμεθλα,
ή σιγώσα σύνοιδε τα γιγνόμενα προ τ' εόντα,
τώι δε χρόνωι πάντως ήλθ' αποτεισομένη,
τούτ' ήδη πάσηι πόλει έρχεται έλκος άφυκτον,
ες δε κακήν ταχέως ήλυθε δουλωσύνην,
ή στάσιν έμφυλον πόλεμόν θ' εύδοντ' επεγείρει,
ός πολλών ερατήν ώλεσεν ηλικίην.
Εκ γαρ δυσμενέων ταχέως πολυήρατον άστυ
τρύχεται εν συνόδοις τοις αδικέουσι φίλους.
Ταύτα μεν εν δήμωι στρέφεται κακά.
Των δε πενιχρών
ικνέονται πολλοί γαίαν ες αλλοδαπήν
πραθέντες δεσμοίσί τ' αεικελίοισι δεθέντες
κα κακά δουλωσύνης στυγνά φέρουσι βίαι
.......
ούτω δημόσιον κακόν έρχεται οίκαδ' εκάστωι,
αύλειοι δ' έτ' έχειν ουκ εθέλουσι θύραι,
υψηλόν δ' υπέρ έρκος υπέρθυρεν, εύρε δε πάντως,
ει και τις φεύγων εν μυχώι ήι θαλάμου.
Ταύτα διδάξαι θυμός Αθηναίοις με κελεύει,
ως κακά πλείστα πόλει Δυσνομίη παρέχει.
Ευνομίη δ' εύκοσμα και άρτια πάντ' αποφαίνει,
και θαμά τοις αδίκοις αμφιτίθησι πέδας.
Τραχέα λειαίνει, παύει κόρον, ύβριν αμαυροί,
αυαίνει δ' άτης άνθεα φυόμενα,
ευθύνει δε δίκας σκολιάς, υπερήφανά τ' έργα
πραύνει. Παύει δ' έργα διχοστασίης,
Παύει δ' αργαλέης έριδος χόλον, έστι δ' υπ' αυτής
πάντα κατ' ανθρώπους άρτια και πινυτά.
Θαλαμοφύλακας