ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΦΙΚΟΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Α. ΓΕΝΙΚΑ
Από κάποιους επιχειρείται μια παραποίηση και διαστρέβλωση της Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής Φιλοσοφίας ( για συντόμευση αναφερόμενη ως ΟΠΠ από τούδε και στο εξής) , με αποτέλεσμα να δημιουργείται τροχοπέδη στην κατανόηση της Ελληνικής Θεολογίας και μια ουσιαστική διαστρέβλωση της σκέψης, που παρεμποδίζει, εκείνους που επιθυμούν, να παρακολουθήσουν και να μελετήσουν την Ελληνική σκέψη στα Ελληνικά Φιλοσοφικά Κείμενα.
Παρότι διεθνώς, τα Ελληνικά Φιλοσοφικά κείμενα ήταν από καιρό στην διάθεση των μελετητών, δυστυχώς στην Ελλάδα, μόλις σχετικά πρόσφατα άρχισαν να εκδίδονται και στην Ελληνική γλώσσα με αποτέλεσμα, έστω και αργά, να είμαστε σε θέση πλέον να διατυπώσουμε με σαφήνεια και να αντιληφθούμε πλήρως την εικόνα που είχαν οι πρόγονοι μας για την Ελληνική Θεολογία.
Οι λόγοι που οδήγησαν κάποιους στο έγκλημα αυτό είναι άγνωστοι, αν και θα μπορούσαμε ευλόγως να διαπιστώσουμε ότι στα πλαίσια ενός κακώς εννοούμενου μυστικισμού, και για να ικανοποιήσουν προσωπικές βλέψεις και συμπλέγματα, παρουσιάζουν διαστρεβλωμένη εικόνα και προσέγγιση στο θέμα, υποχρεώνοντας αυτούς που, με ενθουσιασμό, θέλουν να επαναπροσεγγίσουν τα πάτρια, να αποκτήσουν έναν διεστραμμένο τρόπο σκέψης, ο οποίος τους εμποδίζει να ακολουθήσουν τα κείμενα και έτσι να γίνονται υποχείρια των ανθρώπων αυτών, θεωρώντας τους σπουδαίους και οφείλοντας χάριτες σε αυτούς που τους επιτρέπουν να ακούν τα κηρύγματα τους.
Η Ελληνική Θεολογία είναι συγκεκριμένη και ειδικά για την ΟΠΠ οπτική είναι ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΟΔΕΙΞΙΜΗ. Δεν υπάρχει κάποια υπόθεση ή αξίωμα. Ο ίδιος ο Πρόκλος αναφέρει την Ελληνική Θεολογία σαν την ανυπόθετη επιστήμη, σε αντιδιαστολή με την Ευκλείδιο Γεωμετρία που έχει αξιώματα.
Γιατί η ανυπόθετη επιστήμη είναι μια, ενώ οι υπόλοιπες λαμβάνουν την αρχή τους από εκείνη.
Πρόκλος - Σχόλια στον Ευκλείδη 75.9
Οποιες και να είναι οι διαφοροποιήσεις μέσα στην ΟΠΠ φιλοσοφική σκέψη κατά την διάρκεια των αιώνων, δεν ανατρέπεται άρδην το σκεπτικό και συνεπώς όλα είναι πλήρως ξεκάθαρα.
Το ίδιο ισχύει και για τις άλλες Φιλοσοφικές Σχολές, Περιπατητικούς Προσωκρατικούς, Στωικούς, Επικούριους κλπ.
Για όλους ξέρουμε σε γενικές γραμμές τι πρέσβευαν και ποια ήταν η οπτική τους για τον κόσμο. Παρόλες τις διαφοροποιήσεις που παρατηρούνται χρονικά σε κάθε μια, δεν αλλάζει σε γενικές γραμμές η οπτική τους.
Ετσι όταν λέμε, παραδείγματος χάριν ποια είναι η Στωική Θεολογία, ή η Αριστοτελική ξέρουμε επ'ακριβώς ποια είναι.
Η δύναμη του Ελληνικού Πνεύματος είναι ότι επιτρέπει να προσεγγίζεται ο Κόσμος κάτω από διαφορετικά σκεπτικά που όμως αυτά είναι ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ και διατυπωμένα από τις διάφορες Ελληνικές Φιλοσοφικές Σχολές. Η υιοθέτηση προσωπικών απόψεων, οδηγεί στο φαινόμενο των αιρέσεων που είναι αρκετά διαδεδομένο αλλού.
Ειδικά για την ΟΠΠ Θεολογία - με την οποία ασχολείται η παρούσα εργασία - τα πάντα ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΙ, άρα δεν υπάρχει χώρος για προσωπικές απόψεις και ευφυείς αυτοσχεδιασμούς.
Β. Η ΑΛΗΘΗΣ ΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΠΟΙΗΜΕΝΗ
Β.1 Η ΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΦΙΚΟΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Η ΟΠΠ Φιλοσοφική σκέψη, όπως έχει διατυπωθεί από τον Ορφέα, τον Πυθαγόρα, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τους διαδόχους του Πλάτωνα, είναι συγκεκριμένη, ξεκάθαρη και απολύτως τεκμηριώσιμη από τα Ελληνικά Φιλοσοφικά κείμενα.
Σε πολύ γενικές γραμμές η οπτική αυτή είναι η εξής :
1. Η εκδήλωση ξεκινά από το ΕΝ και βαίνοντας κατά ΦΘΙΝΟΥΣΑ πορεία (ΠΡΟΟΔΟΣ), φθάνει μέχρι μιαΕΣΧΑΤΗ κατάσταση, από την οποία ξεκινά το ταξίδι της ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ προς το ΕΝ.
2. Υπάρχουν διαδοχικές υποστάσεις (επίπεδα ) οι οποίες κατά ΦΘΙΝΟΥΣΑ πορεία είναι οι εξής : ΕΝ-ΕΝΑΔΕΣ(ΘΕΟΙ)-ΝΟΥΣ-ΨΥΧΗ-ΦΥΣΕΙΣ-ΣΩΜΑ.
Κάθε υπόσταση προκύπτει από την προηγούμενη της με ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ της ΜΙΑΣ θείας ουσίας.
3. Υπάρχει μόνο μια ουσία, η οποία υποβαθμιζόμενη διαδοχικά δίνει την Νοητή (Ιδέες), Νοερή ( Νους ), Ψυχή, Φύσεις, Σώματα
4. Υπάρχει μια ανώτατη αρχή στην πορεία εκδήλώσης και ένα τέλος
5. Οι θεοί είναι υπερούσιοι και κατά την εκδήλωση τους δημιουργούν τους Νόες, τις Ψυχές, τις Φύσεις και τα Σώματα. Η πορεία εκδήλωσης των Θεών είναι διαφορετική και παράλληλη με την πορεία εκδήλωσης του Οντος.
6. Η ουσία αποτελεί προιόν ενέργειας των θεών και φυσικά δεν αποτελεί συστατικό τους
7. Οι θεοί είναι αιώνιοι και δεν γεννιούνται, είναι δε απλοί και αμετάβλητοι
8. Κάτω από τους θεούς υπάρχουν εκδηλώσεις του θείου που είναι οι νόες, οι θείες ψυχές, οι δαίμονες και οι ήρωες.
9. Ο νοητός κόσμος δημιουργεί τον φυσικό κόσμο.
10. Οι ψυχές είναι ατμίδες του νοητού κόσμου, εκπέμπονται στον Φυσικό κόσμο, όπου δοκιμαζόμεναι στον κόσμο της ύλης, κάποια στιγμή επανενούνται με τον νοητό κόσμο.
Η προσέγγιση αυτή καταγράφεται στα Ελληνικά Φιλοσοφικά Κείμενα και υιοθετείται πλήρως από τους έγκριτους μελετητές ΟΛΩΝ των Πανεπιστημίων και των Ερευνητικών Κέντρων του Κόσμου ( Ελληνες και ξένους ).
Ενδεικτικά παρατίθενται ονόματα εγκρίτων ξένων μελετητών όπως Cherniss, Brisson, Guthrie, Grube, Cornford, Rosan, Charles-Saget, Butler, Allen, Opsomer, Tarrant, Dillon, Dodds, Vlastos, Mohr, Sayre, Siorvanes, Shaffrey, Festugiere, Combes, Trouillard κλπ
Επιπροσθέτως είναι συμβατή σε γενικές γραμμές και με όλες τις Εθνικές παραδόσεις, όπως για παράδειγμα Ινδουισμός, Βουδισμός, Χαλδαίοι, Αιγύπτιοι, κλπ. Ειδικά η Samkhya, που είναι φιλοσοφική σχολή της Ινδίας, είναι σε απίστευτο βαθμό ταυτόσημη.
Β.2 Η ΠΑΡΑΠΟΙΗΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΟΡΦΙΚΟΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Η παραποιημένη οπτική της ΟΠΠ Φιλοσοφίας είναι σε γενικές γραμμές η παρακάτω :
1. Η εκδήλωση ξεκινά από το ΕΝ από όπου βγαίνουν δύο Ουσίες, οι λεγόμενες συνεχής και μεριστή, οι οποίες βαίνουν εξελισσόμενες σε συνεχώς ανώτερες καταστάσεις και συνδυαζόμενες δίνουν τα πάντα μέσα στο Σύμπαν.
Οι ουσίες αυτές έχουν διάφορα ονόματα, όπως πέρας-άπειρο, ταυτόν-έτερον κλπ
2. Η εκδήλωση που ξεκινά από το ΕΝ, βαίνει κατά αυξανόμενα επίπεδα χωρίς τέλος, εδράζεται δε στον ισχυρισμό ότι "όλα βαίνουν από το ατελές στο τέλειο"
3. Κατά την άνοδο τους αυτή, κάποια στιγμή αποκτούν τέτοια επίπεδα ενέργειας ώστε να ακολουθεί το φαινόμενο του σφαιριδίου που ανοιγοκλείνει(!) και έτσι δημιουργείται η Ψυχή.( κατά διαστρέβλωση και παραποίηση του 35α του Τιμαίου ).
4. Η έτσι δημιουργηθείσα Ψυχή βαίνει συνεχώς εξελισσόμενη με αποτέλεσμα να γίνεται ζώο, άνθρωπος, θεός χωρίς ορατό τέλος.
Όπως είναι εμφανές, οι δύο αυτές απόψεις έχουν τελείως διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η παραποιημένη αυτή προσέγγιση αποτελεί Νέο-Ελληνικό Φαινόμενο, δεν τεκμηριώνεται φυσικά από τα Ελληνικά Κείμενα, ούτε αναφέρεται για δείγμα από κανένα Ελληνα και ξένο σοβαρό μελετητή και δεν έχει καμιά επαφή είτε με άλλη Ελληνική Φιλοσοφική Σχολή ή ξένη Εθνική παράδοση.
Γ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΟΠΠ ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Παρά το γεγονός ότι δεν είναι αρμόζον, μια Φιλοσοφική Σκέψη να αντιπαρατίθεται με αιρετικές θέσεις κάποιων μεμονωμένων ατόμων, ειδικά για το θέμα αυτό, επειδή έχει διαπιστωθεί, ότι αποτελεί δούρειο ίππο στην πορεία της επανελληνίσεως, θα γίνει ένας γενικός σχολιασμός.
1. Η εκδήλωση ξεκινά από το ΕΝ από όπου βγαίνουν δύο Ουσίες, οι λεγόμενες συνεχής και μεριστή, οι οποίες βαίνουν εξελισσόμενες σε συνεχώς ανώτερες καταστάσεις και συνδυαζόμενες δίνουν τα πάντα μέσα στο Σύμπαν.
Οι ουσίες αυτές έχουν διάφορα ονόματα, όπως πέρας-άπειρο, ταυτόν-έτερον κλπ
Σε ΚΑΝΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ των Ελληνικών Φιλοσοφικών κειμένων, δεν αναφέρεται η ύπαρξη δύο ουσιών και κυρίως στην πρώτη φάση της εκδήλωσης. Υπάρχει αναφορά σε ΑΡΧΕΣ και όχι σε ουσίες, ή έννοια δε της αρχής είναι υπερούσια.
Η δε ταύτιση των ζευγών πέρας-άπειρον, ταυτόν-έτερον κλπ με ουσίες είναι παντελώς ανυπόστατη, ουδόλως δε το ζεύγος πέρας-άπειρον έχει ταυτόσημη έννοια με το ταυτόν-έτερον κλπ
Ισχυρίζονται δε κάποιοι από αυτούς, ότι αυτό τεκμαίρεται από την λεγόμενη «περίεργη» θεολογία του Ελλανίκου. Η θεολογία αυτή ουδόλως λέει τέτοιο πράγμα βεβαίως, όμως επειδή η επιπόλαιη ανάγνωση της μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα, στο Δ Μέρος ακολουθεί η ανάλυση της.
Είναι προφανές, ότι όσοι διακινούν τέτοιες απόψεις, στην καλλίτερη περίπτωση, έχουν μια αποσπασματική γνώση της Ελληνικής Θεολογίας. Πολύ πιθανόν, έχοντας συναντήσει στον Τίμαιο του Πλάτωνα την αναφορά σε μεριστή και αμέριστη ουσία, και βλέποντας και αλλού συνεχείς αναφορές στην δυάδα πέρας-άπειρο, ταυτόν-έτερον, άρτιο-περιττό κλπ, θεώρησαν ότι δεν μπορεί, όλα αυτά είναι δύο ουσίες! Βέβαια, έτσι αποδεικνύουν ότι αγνοούν, ένα μεγάλο κομμάτι της εκδήλωσης το οποίο αφορά τον υπερ-αισθητό (νοερό/νοητό ) κόσμο και όλη την δομή που οδηγεί στην δημιουργία του κόσμου από τον Δημιουργό.
Η θέση της ΟΠΠ Φιλοσοφίας είναι ότι από το ΕΝ προκύπτει ΜΙΑ θεία Ουσία, η οποία ιδρύεται από τους Θεούς ( Ενάδες ) και αυτή προχωρά σε συνεχώς φθίνουσες προόδους μέχρι την έσχατη ύλη.
Η μεριστή και αμέριστη ουσία που αναφέρει ο Πλάτων είναι, η μεν συνεχής ουσία η θεία Ουσία, όπως έχει αυτή ιδρυθεί από τους Θεούς , η δε μεριστή ουσία είναι η «κομμένη» θεία ουσία η οποία και σχηματίζει τα σώματα του φυσικού κόσμου.
------------
Γιατί δεν είναι ύλη του πέρατος το άπειρο, αλλά δύναμις, ούτε είδος του απείρου το πέρας, αλλά ύπαρξη. Από αυτά τα δύο προκύπει το Ον, καθώς δεν παρέμεινε μόνο στο Ενα, αλλά δέχτηκε πλήθος Ενάδων και Δυνάμεων, οι οποίες έχουν συντεθεί σε μια Ουσία.
( Δηλαδή οι Ενάδες( Θεοί ) συνιδρύουν την μία θεία Ουσία. Το δε άπειρο είναι δύναμις, ενώ το πέρας είναι ουσιαστικά η ύπαρξη, Η παραποιημένη άποψη της ΟΠΠ ισχυρίζεται ότι το πέρας(συνεχής ουσία) δίνει την την μορφή που παίρνει το άπειρο ( μεριστή ουσία ). Εδώ ο Πρόκλος ξεκαθαρίζει ότι δεν είναι είδος ( μορφή ) του απείρου του πέρας, ούτε το άπειρο είναι ύλη του πέρατος )
Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία Γ 40.4
«Επίσης ποιό από τα δύο τμήματα είναι μεγαλύτερο, το νοητό ή το αισθητό ; - Ο ίδιος δεν το έχει δηλώσει.
Με βάση αυτά, μεγαλύτερο θα θεωρηθεί το αισθητό, διότι η αμέριστη και ευρισκόμενη πάντα στην ίδια της κατάσταση των νοητών είναι συγκεντρωμένη ανόθευτη σε μικρή περιοχή ενώ αυτή που διασκορπίζεται στα σώματα και περιπλανιέται παρείχε το αισθητό τμήμα»
( Δηλαδή η αμέριστη ουσία είναι όλο το νοητό κομμάτι, η μεριστή ουσία είναι το αισθητό κομμάτι και οι δύο αυτές ουσίες - δηλαδή τα δύο τμήματα νοητό και αισθητό - είναι χωριστές η μία από την άλλη )
Πλούταρχος - Πλατωνικά Ζητήματα 1001D
Ο ένας και καθολικός νους που δεν επιδέχεται συμμετοχή και που αποκαλύφθηκε πρώτος από τα ενωμένα όντα, γεννά μετά από τον εαυτό του ολόκληρο το νοερό πλήθος και ολόκληρη την αμέριστη ουσία.
(Δηλαδή η λεγόμενη αμέριστη ουσία γεννιέται από τον νου και δεν προυπάρχει. Συνεπώς, η αμέριστη ουσία προκύπτει σε κατώτερο επίπεδο και από αυτήν-όπως ρητά αναφέρει σε άλλα σημεία ο Πρόκλος-προκύπτει η μεριστή.)
Πρόκλος -Σχόλια στον Παρμενίδη 703.31
Είναι λοιπόν, χαρακτηριστικό ανώτερης και νοεράς ψυχής να διακρίνει πως η αμέριστη ουσία δίνει υπόσταση στην μεριστή και πως όλα τα διαιρετά έχουν προκύψει από τα αδιαίρετα.
( Δηλαδή η μεριστή ουσία ( αισθητό ) προέκυψε από την αμέριστη ουσία ( νοητό ) )
Πρόκλος -Σχόλια στον Παρμενίδη 706.1
Ας ειπωθεί όμως και τώρα πιο ξεκάθαρα ότι κατά τον Πλάτωνα, μετά το Ενα υπάρχουν δύο αρχές των Οντων, το Πέρας και το Απειρο.
Και κάθε Νους αποτελείται από αυτά, Νοητός ή Νοερός, Αφομοιωτικός, Ανεξάρτητος ή Εγκόσμιος, Καθολικός ή Μερικός. Επειδή λοιπόν ο Δημιουργικός Νους είναι μικτός, αφού έχει μέσα του Πέρας και Απειρο, από αυτή την άποψη μπορεί να χαρακτηρισθεί ένα και Πλήθος.
( Δηλαδή η κατ' αυτούς συνεχής ουσία που είναι ο Δημιουργικός Νους (= Ζεύς) , αποτελείται από πέρας και άπειρο, πολύ φυσικό μιας και το πέρας και άπειρο είναι αρχές. Είναι δε σαφές ότι συγχέουν την υπερούσια ύπαρξη του θεού Διός και της ουσίας του.)
Πρόκλος -Σχόλια στον Παρμενίδη 806.23
Η ουσία αποτελείται από πέρας και άπειρο, όταν το πέρας επικρατεί στο άπειρο δημιουργεί την αμέριστη ουσία, όταν επικρατεί το άπειρο στο πέρας δημιουργεί την μεριστή ουσία, ενώ όταν τα δύο αυτά ισορροπούν δημιουργούν την μεσαία......Επειδή μάλιστα και η ταυτότητα και η ετερότητα αποτελούνται και από πέρας και από άπειρο, είναι ανάγκη στην περίπτωση τους, είτε να επικρατεί το πέρας, είτε το άπειρον, είτε να ισορροπούν και έτσι να δημιουργείται η αμέριστη ταυτότης-ετερότης, είτε η μεριστή ( ταυτότης-ετερότης), είτε η μεσαία.
( Αρα άλλο το πέρας-άπειρο, άλλο η αμέριστη-μεριστή και άλλο η ταυτότης-ετερότης)
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο Γ 137.24
Ο Πλάτωνας είπε ότι η μεριστή ουσία γεννιέται, αντιδιαστέλλοντας την ουσία που μένει στην ίδια κατάσταση και την ουσία που είναι διαιρετή στα σώματα και διαχωρίζοντας την δεύτερη από την ουσία που βρίσκεται έξω από τα σώματα και υπάρχει πάντα.
(Δηλαδή, η μεριστή ουσία δεν υπάρχει εξ υπαρχής, αλλά γεννιέται -προφανώς από την θεία ουσία που όντας αμέριστη «αποκόπτεται» και δίνει την μεριστή ( δηλαδή τον αισθητό κόσμο ) υπό την επενέργεια του Δημιουργού )
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο Γ 154,23
Καθώς ανεβαίνουμε από τα Σώματα, οι θεοί μας παρουσιάστηκαν σαν Ενάδες, Ενάδες Υπερούσιες, οι οποίες γεννούν τις ουσίες, τελοιοποιούν, ρυθμίζουν και εξαρτούν από τον εαυτό τους όλες τις πρωταρχικές ουσίες.
( Δηλαδή, οι θεοί, που είναι υπερούσιοι, γεννούν τις ουσίες )
Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία A. 114.8
Οσοι όμως υποστηρίζουν ότι σωματική ύλη αναμειγνύεται με την αμέριστη ουσία κάνουν πέρα για πέρα λάθος. Κατ'αρχάς επειδή κανένα από τα ονόματα της πρώτης δεν έχει χρησιμοποιήσει στο χωρίο αυτό ο Πλάτων. Επειδή ως προς τι θα διαφέρει από την γένεση του Κόσμου η γένεση της Ψυχής, αν και τα δύο έχουν συσταθεί από την ύλη και τα νοητά.
( Δηλαδή, το νοητό τμήμα και το αισθητό τμήμα δεν αναμειγνύονται. Χρειάζεται μια ενδιάμεση ουσία που να επιτυγχάνει την σύνδεση αυτή. Η μεσαία ουσία είναι η Ψυχή όπως περιγράφεται στο 35α του Τιμαιου )
Πλούταρχος - Περί της εν Τιμαίω Ψυχογονίας 1022F
Γιατί και από τους ίδιους τους θεούς, άλλοι ανήκουν στην συστοιχία του πέρατος και άλλοι στην συστοιχία του απείρου.
( Δηλαδή, οι θεοί ανάλογα με την φύση τους ανήκουν είτε στην συστοιχία του απείρου, είτε στην συστοιχία του πέρατος. Είναι φυσικό δε, μιας και οι αρχές που διέπουν τους θεούς είναι υπερούσιες όπως και οι θεοί)
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο B 441.3 και Στοιχεία Θεολογίας 150-159
2. Η εκδήλωση που ξεκινά από το ΕΝ, βαίνει κατά αυξανόμενα επίπεδα χωρίς τέλος, εδράζεται δε στον ισχυρισμό ότι "όλα βαίνουν από το ατελές στο τέλειο"
Οποιος έχει στοιχειώδεις γνώσεις Φυσικής, αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει αύξηση ενέργειας χωρίς να υπάρξει κάποιος δότης ενέργειας. Αρα, οι δήθεν δύο ουσίες δεν μπορούν να εξελίσσονται ( και μαλιστα χωρίς τέλος ), χωρίς να λαμβάνουν από κάπου αυτήν την επιπρόσθετη ενέργεια.
Ετσι λοιπόν, αδυνατούν να κατανοήσουν πως ο νοητός κόσμος δημιουργεί τον φυσικό, βασική αρχή στην οποία έχει βασισθεί η θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα.
Διαπράττουν δε Υβρη, υπαινισσόμενοι με αυτό το σκεπτικό ότι το ΕΝ κατέχει την κατώτατη κατάσταση.
----
Αν η πρόσθεση των Αιτίων προχωρά επ'άπειρον και άλλο Ον βρισκεται πάντα πριν από κάθε Ον, πάλι δεν θα υπάρχει επιστήμη κανενός Οντος. Γιατί δεν υπάρχει γνωση κανενός Απειρου. Και αν αγνοούνται τα αίτια δεν θα υπάρξει επιστήμη των αποτελεσμάτων τους.
( Αρα δεν υπάρχει άπειρος πορεία είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω)
Πρόκλος - Στοιχεία Θεολογικής Στοιχείωσης 11
Ειναι λοιπόν ανάγκη να υπάρχει για τα Οντα Πρώτιστο και έσχατο
(Συνεπώς, υπάρχει αρχή και τέλος στην εκδήλωση και δεν υπάρχει επ' άπειρον πορεία)
Πρόκλος-Πλατωνική Θεολογία Τόμος Β. 28.14
Γιατί είναι ίσως ανάγκη, όπως ακριβώς και στην περίπτωση των Ψυχών, των Φύσεων και των Σωμάτων, να μην ξεκινά η Δημιουργία από τα ατελή.
Πρόκλος-Σχόλια στον Παρμενίδη 823.3
Γιατι πουθενα η Φύση δεν ξεκινα από τα ατελή. Γιατι τα ατελή δεν θα προχωρουσαν στο τέλος, αν δεν προυπήρχαν τα τέλεια, με τα οποία τα ατελή έχουν κάποια αμυδρή εξομοίωση, έχοντας λάβει μια ατελή απεικόνιση τους.
Πρόκλος-Σχόλια στον Παρμενίδη 754.21
Γιατί πρέπει πριν από τα ατελή να έχουν λάβει υπόσταση τα τέλεια, πριν από όσα βρίσκονται σε άλλα να έχουν λάβει υπόσταση όσα είναι εδραιωμένα στον εαυτό τους.
Πρόκλος - Σχόλια στον Ευκλείδη 138.25
Γιατί ασφαλώς δεν μπορεί να αληθεύει ότι η Φύση παρήγαγε τα ατελή και άφησε ανυπόστατα τα τέλεια, ούτε επιτρέπεται να πούμε ότι η δική μας Ψυχή γεννά πράγματα ακριβέστερα, τελειότερα και τακτικότερα από τον Νου και τους Θεούς.
Πρόκλος - Σχόλια στον Ευκλείδη 140.10
3. Κατά την άνοδο τους αυτή, κάποια στιγμή αποκτούν τέτοια επίπεδα ενέργειας ώστε να ακολουθεί το φαινόμενο του σφαιριδίου που ανοιγοκλείνει(!) και έτσι δημιουργείται η Ψυχή ( κατά διαστρέβλωση και παραποίηση του 35α του Τιμαίου ).
Το φαινόμενο του σφαιριδίου είναι σε γενικές γραμμές το εξής :
Η λεγόμενη μεριστή ουσία αποτελείται από σφαιρίδια που αποτελούν μια άτμητη ουσία, το πλήθος τους δε είναι άπειρο. Κάθε ένα τέτοιο σφαιρίδιο, συνεργάζεται με την άλλη ουσία, που είναι συνεχής και εξελίσσονται και οι δύο ενεργειακά. ( το πώς, παραμένει άγνωστο). Παρότι το σφαιρίδιο της μεριστής ουσίας είναι άτμητο, η περιφέρεια πάλλεται φυγόκεντρα, ενώ το κέντρο πάλλεται κεντρομόλα , αποτέλεσμα κάποια στιγμή, να ξεκολλήσει κάποια φλούδα μεριστής ουσίας και έτσι η συνεχής ουσία να εισρεύσει μεταξύ της περιφερείας και του κέντρου. Και όχι μόνον αυτό, αλλά μόλις εισρεύσει η συνεχής, η φλούδα επανακολλάται(!) χωρίς να είναι δυνατόν να ξεκολλήσει από εκεί και πέρα(!). Αυτό τελικά αποτελεί την Ψυχή!
Τώρα πως είναι δυνατόν κάτι άτμητο, άρα τελείως απλό, να έχει περιφέρεια και κέντρο και μάλιστα τα δύο να πάλλονται διαφορετικά, είναι άξιο θαυμασμού. Όπως επίσης το ανοιγόκλειμα της φλούδας της μεριστής, που θυμίζει σίγουρα κουτί αναψυκτικού!
Είναι προφανές, ότι για κάποιον, μέσης τουλάχιστον νοημοσύνης, είναι τουλάχιστον φαιδρά όλα αυτά.
Η θρασύτης της υποτιμήσεως της νοημοσύνης μας δεν σταματά εδώ. Ισχυρίζονται ότι όλα αυτά περιγράφονται στο 35Α του Τιμάιου, όπου περιγράφεται η δημιουργία της Ψυχής του Κόσμου. Ουδέν ψευδέστερον τούτου.
( Αν οντως ανεφερε αυτο το 35α του Τιμαιου, τοτε η Ψυχη του Κοσμου - κατα τον σκεπτικο τους - , γιατι εκει περιγραφεται η δημιουργια της Ψυχης του Κοσμου, θα επρεπε να ειναι ενα τεραστιο σφαιριδιο(!) που θα ανοιγοκλεινε. )
Προφανώς στο 35α του Τιμαίου, δεν αναφέρεται τίποτα τέτοιο, πολύ πιθανόν δε ποντάρουν στο γεγονός ότι επειδή το χωρίο αυτό είναι λίγο δυσνόητο, κανείς από τους ακολούθους τους δεν πρόκειται να ασχοληθεί με αυτό..
Η Ψυχή είναι Ουσία η οποία είναι κατώτερης υπόστασης από την νοερή ουσία και ανώτερης από αυτήν που σχηματίζει τα σώματα, πράγμα που είναι ξεκάθαρο από την ανάγνωση του Τιμαίου.
-----------
Ψυχή είναι μια ουσία που βρίσκεται στη μέση μεταξύ των αληθινών και των γεννημένων όντων , και αποτελείται από το κράμα των μεσαίων γενών, και έχει διαιρεθεί σε έναν ουσιώδη αριθμό, καί συνδέθηκε με όλες τις μεσότητες, και εναρμονίστηκε σύμφωνα με την διατονική αρμονία, και ζει ζωή μια και ταυτόχρονα διπλή, και είναι ικανή να γνωρίζει και με έναν τρόπο και με δύο τρόπους.
( Δηλαδή η Ψυχή είναι μία ουσία, που η υπόσταση της είναι κατώτερη από την νοερή ουσία και ανώτερη από την ουσία των γεννημένων όντων )
Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Ε 254.14
Οσοι όμως υποστηρίζουν ότι σωματική ύλη αναμειγνύεται με την αμέριστη ουσία κάνουν πέρα για πέρα λάθος. Κατ'αρχάς επειδή κανένα από τα ονόματα της πρώτης δεν έχει χρησιμοποιήσει στο χωρίο αυτό ο Πλάτων. Επειδή ως προς τι θα διαφέρει από την γένεση του Κόσμου η γένεση της Ψυχής, αν και τα δύο έχουν συσταθεί από την ύλη και τα νοητά.
( Δηλαδή, το νοητό τμήμα και το αισθητό τμήμα δεν αναμειγνύονται. Χρειάζεται μια ενδιάμεση ουσία που να επιτυγχάνει την σύνδεση αυτή. Η μεσαία ουσία είναι η Ψυχή όπως περιγράφεται στο 35α του Τιμαιου )
Πλούταρχος - Περί της εν Τιμαίω Ψυχογονίας 1022F
4. Η έτσι δημιουργηθείσα Ψυχή βαίνει συνεχώς εξελισσόμενη με αποτέλεσμα να γίνεται ζώο, άνθρωπος, θεός χωρίς ορατό τέλος.
Εδώ υπάρχει πάλι το ερώτημα πως είναι δυνατόν να υπάρχει αυτή η συνεχώς ανοδική πορεία, χωρίς από κάπου να προσλαμβάνεται η επιπλέον ενέργεια. Η προσφιλής απάντηση τους είναι ότι οι προηγούμενοι που έχουν προοδεύσει, δίνουν ενέργεια σε αυτούς που ακολουθούν. Βέβαια, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν πως οι πρώτοι που ξεκίνησαν αυτή την πορεία, μπόρεσαν να το επιτύχουν. Φυσικά όλη εκείνη την πρώτη περίοδο, μέχρι να δημιουργηθεί ένας θεός, το Σύμπαν βολόδερνε στην τύχη του(!).
Είναι δε προφανές ότι δεν έχουν αντιληφθεί, ότι υπάρχουν δύο πορείες εκδήλωσης, η υπερούσια και η Οντική. Η Υπερούσια αφορά αποκλειστικά τους Θεούς, ενώ η οντική αφορά τα ενεργήματα των Θεών, με βάση τα οποία κατατάσσονται σε ιεραρχία. Ετσι λοιπόν, θα ήξεραν ότι η ουσία αποτελεί ενέργημα των θεών και όχι συστατικό των θεών.
Ετσι λοιπόν και μόνο ο ισχυρισμός ότι οι θεοί αποτελούνται από αυτές τις δήθεν δύο ουσίες, αποτελεί Υβρη, μιας και οι θεοί -πέραν των άλλων ιδιοτήτων τους -είναι αιώνιοι (άρα δεν γεννήθηκαν ποτέ), και είναιαπλοί ( και όχι σύνθετοι μιας και σαν σύνθετοι θα εξαρτώντο από τα συστατικά τους).
Προφανώς, δεν γνωρίζουν ότι με το όνομα Θεός, αναφέρονται, πέραν των πρωταρχικών θεών(Ενάδες) και κάθε εκδήλωση στις διάφορες υποστάσεις, αυτά όμως είναι ξεκάθαρα κατώτερα από τους θεούς, για αυτό και ο Πρόκλος, ερμηνεύοντας τον Πλάτωνα, το ξεκαθαρίζει και τα ονομάζει θείο.
Οπως λέει και ο Δαμάσκιος :
Ούκ άρα Πλατωνικώς δοξάζουσιν οι εις δαίμονα, ή άγγελον, ή θεόν αναχέοντες τας ψυχάς.
Διότι δεν είναι Πλατωνικό το να δέχονται ότι οι ψυχές ανάγονται σε δαίμονα, ή άγγελο, ή θεό
Δαμάσκιος - Σχόλια στον Φαίδωνα 175
όπως και ο Πρόκλος :
Δεν θα δεχτούμε συνεπώς αυτούς που λένε ότι οι δαίμονες είναι ψυχές ανθρώπων που αλλάζουν την εδώ ζωή τους, διότι δεν πρέπει να ταυτίζεται το κατά σχέση δαιμόνιο με το κατ'ουσία.
Πρόκλος - Σχόλια στον Αλκιβιάδη 70
καθώς και ο Ιεροκλής στο εκπληκτικής ωραιότητας απόσπασμα, που παρόλη την σχετική του έκταση παρατίθεται ολόκληρο, μιας και δίνει την πρέπουσα απάντηση στους παραποιούντες την Ελληνική Φιλοσοφία :
"Και εκ των δύο γνώσεων εννοώ εκείνη της ασωμάτου ποιήσεως του Θεού και της σωματικής και ορατής προκύπτει ένα πολύτιμο συμπέρασμα, που είναι ότι ούτε τα ανέλπιστα να ελπίζουμε, ούτε τίποτα να μας διαφεύγει από τα όντα. Γιατί εφ' όσον η ουσία των όντων μας παραμένει κρυπτή ελπίζουμε τα ανέλπιστα και σχηματίζουμε σκέψεις μάταια αστήρικτες. Για παράδειγμα ένας άνθρωπος που ελπίζει να γίνει αθάνατος θεός ή ένας από τους αγαυούς ήρωες, αυτός δεν γνωρίζει τα όρια της φύσεως και δεν αντιλαμβάνεται καμία διαφορά μεταξύ των πρώτων, των μεσαίων και των εσχάτων όντων. Εαν πάλιν ένας άλλος άνθρωπος παραδέχεται ότι η ψυχή του πεθαίνει με το σώμα του, λόγω άγνοιας της αθανασίας της ψυχής, προσδοκά ό,τι δεν πρέπει και ό,τι ποτέ δεν μπορεί να γίνει. Ομοια εαν κάποιος περιμένει μετά τον σωματικό θάνατο, να μπει η ψυχή του σε σώμα άλογου ζώου λόγω των ατελειών του ή και φυτού λόγω της αδράνειας των αισθημάτων του, και αυτός παίρνει έναν δρόμο αντίθετο προς εκείνες που μεταβάλλουν την ουσία του ανθρώπου προς ανώτερα όντα, κατακρημνίζοντας την ψυχή του προς μια από τις κατώτερες ουσίες, απατάται και αγνοεί τελείως το είδος της ουσίας της ψυχής μας, η οποία ποτέ δεν μπορεί να αλλάξει. Διότι είναι και παραμένει πάντα ανθρώπινη, λέγεται ότι γίνεται Θεός ή ζωον λόγω αρετής ή κακίας, ενώ τίποτα από αυτά δεν μπορεί να γίνει λόγω της φύσεως της, αλλά μόνο καθ'ομοίωση προς το εν ή το άλλο.
Εκείνος που αγνοεί την αξία κάθε όντος , αλλά πότε την αυξάνει και πότε την μειώνει, φτιάχνει με την άγνοια του θέματα μάταιων δοξασιών και μάταιων ελπίδων. Αντίθετα, εκείνος που διακρίνει τα όντα αναλόγως των ορίων που έταξε ο Δημιουργός, που γνωρίζει πως φτιάχθηκαν από τον Θεό, τηρεί επακριβώς το παράγγελμα που διατάσσει να επώμεθα από τον Θεό, γνωρίζει το τέλειο μέτρο και δεν μπορεί ποτέ να εξαπατηθεί από μάταιες ελπίδες"
Ιεροκλής - Σχόλια στα Χρυσά Επη 23.7.7
Οπως φυσικά και ο Πλάτων ο οποίος λέει ότι σκοπός μας είναι "ομοίωσις θεώι" :
Εκείνος δε ο οποίος θεάται αυτάς ενδομύχως ας γίνει όμοιος με το αντικείμενον της θεωρίας του, σύμφωνα με την πρωταρχική φύση, και αφού εξομοιωθεί με αυτή, θα επιτύχει για το παρόν και το μέλλον, την τελειότητα της ζωής την οποία οι θεοί προέθεσαν στους ανθρώπους
(Δηλαδή ο Πλάτων μας ξεκαθαρίζει ότι σκοπός μας είναι να γίνουμε όμοιοι και όχι ίδιοι ( ταυτοί ) με τους Θεούς. Αν ήθελε να πεί ίδιοι θα το έλεγε. Για αυτό και τονίζει ότι γινόμαστε όμοιοι "σύμφωνα με την πρωταρχική φύση")
Πλάτων - Τίμαιος 90d
Για αυτό και πρέπει να προσπαθούμε να φύγουμε από εδώ προς τα εκεί το ταχύτερο. Και η φυγή είναι ομοίωση με τον θεό, όσο είναι δυνατόν. Και ομοίωση είναι να γίνεται κανείς δίκαιος και όσιος με καθαρή σκέψη.
(Δηλαδή επιτυγχάνοντας τον τερματισμό των κύκλων των επαναγεννήσεων και έτσι φεύγοντας από τον κόσμο, επιτυγχάνουμε την ομοίωση με τους Θεούς, όσο είναι δυνατόν)
Πλάτων - Θεαίτητος 176b
Επίσης θεωρούν, ότι η Ψυχή δεν κατέχει εκ φύσεως καμία γνώση, τις δε γνώσεις τις αποκτά σταδιακά.
Με το σκεπτικό δε αυτό, προφανώς και δεν μπορούν να διανοηθούν, ότι τελικός σκοπός της Ψυχής είναι η επιστροφή στον Πατέρα της, πράγμα που είναι δεδομένο σε όλες τις Εθνικές Παραδόσεις και φυσικά στην Ορφικοπυθαγόρεια και Πλατωνική Φιλοσοφία.
--------------
Ετσι και κάθε Θεός έχει λάβει Ουσία ( Ουσιώται ) ή μάλλον είναι υπερούσιος (Υπερουσιώται ), από το γεγονός ότι είναι Θεός, ενώ δεν υπάρχει κάτι στο οποίο αυτός να συμμετέχει, επειδή οι Θεοί είναι οι ΠΡΕΣΒΥΤΑΤΟΙ.
( Πρεσβύτατοι θα πεί ότι είναι οι αρχαιότεροι από όλα τα πράγματα και οι πιο σεβαστοί, άρα δεν είναι δυνατόν να υπήρξε ουσία πριν από αυτούς , ούτε βέβαια είναι δυνατόν να συμμετέχουν κάπου )
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο B 364.19
Παν το θείον είναι πρωταρχικά και στον μέγιστο βαθμό απλούν, και γι'αυτό απολύτως αυτάρκες.
(Αρα, όντας το θείον κατά τον μέγιστο βαθμό απλούν , δεν αποτελείται από μέρη, και συνεπώς δεν εξαρτάται από τίποτα, άρα είναι αυτάρκες)
Πρόκλος - Στοιχείωσις Θεολογική 127
Σε πολλά όμως σημεία ο Πλάτωνας και αυτά που συμμετέχουν στους θεούς με τα ίδια ονόματα τα τιμά και τα ονομάζει θεούς. Γιατί και τη θεία ψυχή όχι μόνο στους Νόμους ο Αθηναίος ξένος, αλλά και στον Φαίδρο ο Σωκράτης την αποκαλεί θεό. Και δεν είναι ακόμα αυτό περίεργο. Γιατί αυτά που πάντοτε είναι συνενωμένα με τους θεούς και συμπληρώνουν μαζί με αυτούς μια σειρά, πως δεν επιτρέπεται να τα αποκαλούμε θεούς ;
Αλλά και τους δαίμονες, οι οποίοι είναι ως προς την ουσία κατώτεροι από τους θεούς και έχουν λάβει υπόσταση σε σχέση με αυτούς , σε πολλά σημεία τους αποκαλεί θεούς....
Γιατί κάθε υπερούσιος θεός είναι πρωταρχικά θεός, κάθε νοερός θεός είναι λόγω ένωσης, κάθε θεία ψυχήείναι λόγω της συμμετοχής, οι δαίμονες είναι θεοί λόγω της επαφής τους με εκείνους και οι ψυχές των ανθρώπων λόγω της ομοιότητας λαμβάνουν αυτή την ονομασία.
Κάθε ένα από αυτά, όπως έχει ειπωθεί, είναι περισσότερο θείο παρά θεός, επειδή και τον ίδιο τον νου ο Αθηναίος ξένος τον έχει αποκαλέσει θείο.
Το θείο λοιπόν είναι κατώτερο από την πρωταρχική θεότητα, όπως ακριβώς αυτό που είναι ενωμένο είναι κατώτερο από το Ενα, και το νοερό από τον νού και το έμψυχο από την ψυχή και πάντοτε προηγούνται τα πιο ενιαία και πιο απλά, ενώ η σειρά των όντων καταλήγει στο ίδιο το Ενα.
( Δηλαδή η έννοια θεός απαντάται στα κείμενα αναφερόμενη σε διάφορες υποστάσεις. Η ακριβής ένοια της λέξης Θεός αρμόζει μόνο στους πρωταρχικούς θεούς ( Ενάδες ) ενώ όλες οι υπόλοιπες υποστάσεις είναι απλώς θείες )
Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία Α 114.25
Διότι κάθε ψυχή πρόσφατα γεννημένη από την αυλή του Δία κατεβαίνει στον κόσμο της Γέννησης, εξ ου και Πατέρας Ανθρώπων και Θεών ο Δίας.
( Δηλαδή η ψυχή γεννιέται από τον Δημιουργό - όπως και οι νέοι θεοί )
Πρόκλος-Σχόλια στον Κρατύλο 94.8
Ο Πλάτωνας και πριν από αυτόν οι θεοί αποκαλούν την ψυχή άλλοτε σταγόνα της καθολικής ζωογονίας και άλλοτε ένα συγκεκριμένο είδος πηγής.
Πρόκλος-Σχόλια στον Τίμαιο Ε 257.3
Αυλές των θείων και κατοικίες οι αιώνιες τάξεις. Και η πανδεκτική αυλή του Πατέρα είναι η πατρική ταξη, η οποία υποδέχεται και συνέχει τις αναχθείσες ψυχές.
( Δηλαδή ο προορισμός των Ψυχών που ανεβαίνουν είναι να επανέλθουν στην αυλή του Διός )
Πρόκλος - Σχόλια στην Χαλδαική Φιλοσοφία Α.1
Για τις ψυχές που ανυψώνονται τροφή γίνεται το νοητό. Η δημιουργική βαθμιδα τις ανυψώνει στην περιωπή του Κρόνου. Η βαθμίδα του Κρόνου τις ανυψώνει στην Υπουράνια Αψίδα και από εκεί ανεβαίνουν προς την βασιλεία του Ουρανού και κοιτάζοντας τον Υπερουράνιο τόπο συνδέονται πλέον απόρρητα με τα κορυφαία αγαθά των Νοητών.
(Δηλαδή το «δρομολόγιο» της Ψυχής είναι άνοδος στον Δία -> Κρόνος -> Ουρανός -> Νοητή Τάξις )
Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία Ε 29.20
Η Ψυχή που ανεβαίνει στον Νου, ανεβαίνει με το πλήθος των δυνάμεων της, αλλά αποβάλλει όσα είναι γεννημένα μαζί της και όσα διαιρούν τις ενέργειες της. Αφού όμως προχωρήσει και βρεθεί εκεί και αναπαυτεί μέσα στο ΕΝ-ΟΝ, οδηγεί τον εαυτό της προς το ίδιο το Ενα και ενοποιείται χωρίς να αγωνιά και χωρίς να ψάχνει τι δεν υπάρχει και τι υπάρχει, αλλά κλείνοντας παντού τα μάτια και συμπτύσσοντας κάθε ενέργεια της και ικανοποιούμενη μόνο από την ενότητα.....Γιατί πρέπει το τέλος της πορείας προς εκείνο να είναι μια ανάπαυση, το τέλος της ανόδου μια στάση, το τέλος των λόγων το αδήλωτο, το τέλος κάθε γνώσης η ένωση.
( Εδώ καταγράφεται ξεκάθαρα ποιός είναι ο τελικός προορισμός της ψυχής )
Πρόκλος-Σχόλια στον Παρμενίδη Κ74
Γιατί σύμφωνα με την παράδοση, οι Πυθαγόρειοι γνώριζαν ότι κάθετι που αποκαλείται μάθηση είναι μια ανάμνηση η οποία δεν εμφυτεύεται στις ψυχές απ' έξω, όπως αποτυπώνονται μέσα στην φαντασία οι εντυπώσεις από τα αισθητά, ούτε είναι περιστασιακή όπως η γνώση της δοξασίας. Αντιθέτως, διεγείρεται μεν από τις αισθήσεις, όμως προέρχεται από μέσα μας και από την διάνοια που επιστρέφει στον εαυτό της. Επίσης οι Πυθαγόρειοι γνώριζαν καλά ότι οι αναμνήσεις, παρόλο που είναι δυνατόν να εμφανιστούν από πολλές πηγές, προκαλούνται κυρίως από τα Μαθηματικά.
( Δηλαδή, οι γνώσεις είναι όλες μέσα μας, μιας και είμαστε φτιαγμένοι από την θεία ουσία, απλώς πρέπει να ξυπνήσουν )
Πρόκλος-Σχόλια στον Ευκλείδη 45.6
Γιατί όλα υπάρχουν μέσα μας με τρόπο ψυχικό και για αυτό από την φύση μας τα γνωρίζουμε όλα, αφυπνίζοντας τις δυνάμεις που βρίσκονται μέσα μας και τις εικόνες των πάντων,
( Δηλαδή, όλα είναι απο πριν γνωστά σε εμάς )
Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία Α 16.17
Δ. Η «ΠΕΡΙΕΡΓΗ» ΘΕΟΓΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΑΝΙΚΟΥ-ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ
Στο τελευταίο τμήμα του έργου του «Περί Πρώτων Αρχών», ο Δαμάσκιος, ο τελευταίος Διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας, παραθέτει διάφορες εκδοχές της Ελληνικής Θεολογίας, ξεκινώντας από την Ορφική και συνεχίζοντας, με την θεολογία του Ελλανίκου, τους Ευδήμου του Ακουσιλάου, του Επιμενίδη, του Φερεκύδη του Σύρου και ακολουθούν οι θεογονίες των βαρβάρων.
Παρότι δεν αναφέρει, ότι όλες αυτές αποτελούν Ορφικές θεολογίες, έχει καθιερωθεί, ότι αυτές απεικονίζουν παραλλαγές της Ορφικής Θεολογίας.
Κάθε θεολογία, πέραν της διατυπωμένης στις ΚΔ Ραψωδίες, αποτελεί παραλλαγή και όχι την αυθεντική.
Παρόλα αυτά, οι παραποιούντες την Ορφική Θεολογία, εστιάζονται στην θεολογία του Ελλανίκου, εις μάτην βέβαια διότι και η θεολογία αυτή είναι ξεκάθαρη.
Οι μελετητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι η θεολογία του Ελλανίκου είναι τουλάχιστον περίεργη, διότι δεν συναντάται αλλού και διότι υποστηρίζει την θέση, που μόνο ο Δαμάσκιος έχει διατυπώσει, ότι πριν από τον Ορφικό Χρόνο, το ΕΝ δηλαδή, υπάρχει ένα άλλο ΕΝ, το οποίο αποκαλεί Αρρητο.
Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο της Sarah Rappe στο «Μελετώντας τον Νεοπλατωνισμό- Η ουσία των πραγμάτων στα κείμενα των Πλωτίνου, Πρόκλου και Δαμάσκιου, Εκδόσεις Ενάλιος - ISBN 960-536-218-Χ,», σελίδα 308 :
«Αντίθετα, όταν στρεφόμαστε στον νεοπλατωνικό του έκτου αιώνα Δαμάσκιο, διαπιστώνουμε ότι η μοναδική συνεισφορά του στην εξήγηση του ορφικού μύθου περιλαμβάνει μια κάπως ύποπτη παρουσίαση μιας κατά τα άλλα άγνωστης εκδοχής.
Προκειμένου να δικαιολογήσει την ονομασία που αυτός δίνει στην πρώτη αρχή του «Ασύλληπτου», παραθέτει μια εκδοχή της θεογονίας που αποδίδεται σε μια μυστηριώδη προσωπικότητα που ονομάζεται είτε Ιερώνυμος είτε Ελλάνικος. Η εκδοχή αυτή τοποθετεί σε εξέχουσα θέση τον θεό Χρόνο, η παρουσία του οποίου καταδεικνύει την επιρροή τόσο της στωικής κοσμογονίας όσο και της θρησκείας του Μίθρα»
Γράφει δε ο Guthrie στο «Ο Ορφέας και η Αρχαία Ελληνική Θρησκεία» - Εκδόσεις Καρδαμίτσα ISBN 960-354-096-X, στην σελίδα 142 :
«Για την θεογονία κατά τον Ιερώνυμο και τον Ελλάνικο πρέπει να ειπωθεί, όπως λέει και ο Gruppe ( Culte und Mythen 633 ), ότι ο Δαμάσκιος δεν την αποκαλεί ρητά ορφική. Υπόσχεται να περιγράψει τις ελληνικές θεογονίες, όχι τις ορφικές συγκεκριμένα, και , παρόλο που αρχίζει λέγοντας «αυτή στις λεγόμενες ορφικές ραψωδίες», δεν είναι ανάγκη να υποθέσουμε πως όταν συνεχίζει λέγοντας «αυτή του Ιερωνύμου και του Ελλάνικου», σκέφτεται πως και αυτή επίσης είναι ορφική. Το ότι ανήκει στον ορφικό κύκλο το συμπεραίνουμε από άλλη πηγή, τον Χριστιανό απολογητή Αθηναγόρα, που αποδίδει μια σχεδόν παρόμοια διήγηση στον Ορφέα».
Τρείς δε πολύ σημαντικές εργασίες πάνω στην Θεολογία του Ελλάνικου είναι οι εξής :
- Το Κεφάλαιο VI. The Hieronyman Theogony από το βιβλίο του M.L.West - The Orphic Poems, Clarendon Press - Oxford, ISBN 0-19-814854-2, σελ. 176-226
- La figure de Chronos dans la theogonie orphique et ses antecedents iraniens στο Mythes et representations du temps - Luc Brisson, ed. D.Tiffeneau. Paris : C.N.R.S 1985, σελ.37-55
- La Cosmogonie Orphique selon Hieronymos et Hellanicos στο Le theme de l'eau primordiale dans la mythologie Greque - Jean Rudhardt, Editions Francke, Berne 1971, σελ. 12-21
Σε αυτές αναλύεται σε βάθος η Θεολογία του Ελλανίκου και εξετάζονται τα σημεία που την διαφοροποιούν σε κάποια σημεία από την Ορφική Θεολογία
Η Θεολογία του Ελλανίκου λέει τα εξής :
Damascius- De Principiis 317.15
T1. Η δε κατά τον Ιερώνυμον φερομένη και Ελλάνικον, είπερ μή (15)και ο αυτός εστιν, ούτως έχει· " Υδωρ ην, φησίν, εξ αρχής, και ύλη, εξ ης επάγη η γη", δύο ταύτας αρχάς υποτιθέμενος πρώτον, ύδωρ και γην, ταύτην μεν ως φύσει σκεδαστήν, εκείνο δε ως ταύτης κολλητικόν τε και συνεκτικόν, την δε μίαν προ των δυείν άρρητον αφίησιν· αυτό γαρ το μηδέ φάναι περί αυτής ενδείκνυται αυτής την απόρρητον φύσιν· την δε τρίτην αρχήν μετά τάς δύο γεννηθήναι μεν εκ τούτων, ύδατός φημι και γης, δράκοντα δε είναι κεφαλάς έχοντα προσπεφυκυίας ταύρου και λέοντος, εν μέσω δε θεού πρόσωπον, έχειν
(318.) δε και επί των ώμων πτερά, ωνομάσθαι δε Χρόνον αγήραον και ΗρακλΖα τον αυτόν· συνείναι δε αυτώ την Ανάγκην, φύσιν ούσαν την αυτήν και Αδράστειαν ασώματον διωργυιωμένην εν παντί τω κόσμω, των περάτων αυτού εφαπτομένην. Ταύτην <δε> οίμαι λέγεσθαι την τρίτην αρχήν κατά την ουσίαν εστώσαν, πλην ότι αρσενόθηλυν αυτήν υπεστήσατο προς ένδειξιν τής πάντων γεννητικής αιτίας.
T2. Και υπολαμβάνω την εν ταις ραψωδίαις θεολογίαν αφείσαν τας δύο πρώτας αρχάς μετά της μιας προ των δυείν τη σιγή παραδοθείσης από της τρίτης μετά τας δύο ταύτης ενστήσασθαι την αρχήν, ως
πρώτης ρητόν τι εχούσης και σύμμετρον προς ανθρώπων ακοάς. Ούτος γαρ ην ο πολυτίμητος εν εκείνη Χρόνος αγήραος και Αιθέρος και Χαους πατήρ· αμέλει και κατά ταύτην ο Χρόνος ούτος ο δράκων γεννάται, τριπλήγονον Αιθέρα φησί νοερόν και Χαος άπειρον, και τρίτον επί τούτοις Ερεβος ομιχλώδες, την δευτέραν ταύτην τριάδα ανάλογον τη πρώτη παραδίδωσι δυναμικήν ούσαν ως εκείνην πατρικήν. Διο και το τρίτον αυτής Ερεβός εστιν ομιχλώδες, και το πατρικόν τε και άκρον Αιθήρ, ουχ απλώς, αλλά νοερώς· το δε μέσον αυτόθεν Χαος άπειρον, αλλά μην εν τούτοις, ως λέγει, ο Χρόνος ωόν εγέννησεν, του Χρόνου ποιούσα γέννημα και αύτη η παράδοσις, και εν τούτοις τικτόμενον, ότι και από τούτων η τρίτη πρόεισι νοητή τριάς. Τις ουν αύτη εστί; το ωόν, η δυάς των εν αυτώ φύσεων, άρρενος και θηλείας, και των εν μέσω παντοίων σπερμάτων το πλήθος· και τρίτον επί τούτοις θεόν ασώματον, πτέρυγας επί των ώμων έχοντα χρυσάς, ος εν μεν ταις λαγόσι προσ- (319.) πεφυκυίας είχε ταύρων κεφαλάς, επί δε της κεφαλής δράκοντα πελώριον παντοδαπαίς μορφαίς θηρίων ινδαλλόμενον. Τούτον μεν ουν ως νουν της τριάδος υποληπτέον, τα δε μέσα γένη τα τε πολλά και τα δύο την δύναμιν, αυτό δε το ωόν αρχήν πατρικήν της τρίτης τριάδος, ταύτης δε της τρίτης τριάδος τον τρίτον θεόν· και ήδη η θεολογία Πρωτόγονον ανυμνεί και Δια καλεί πάντων διατάκτορα και όλου του κόσμου, διο και Πάνα καλείσθαι.
Τοσαύτα και αύτη περί των νοητών αρχών η γενεαλογία παρίστησιν.
---------
T1. Η δε θεολογία του Ιερωνύμου και Ελλανίκου, αν είναι το ίδιο πρόσωπο, έχει ως εξής : Εξάρχής υπήρχε το ύδωρ και η ύλη από την οποία προήλθε δια πήξεως η γη. Αυτές τις δύο αρχές δέχεται πρώτες, το ύδωρ και την γη, και αυτή μεν έχουσα φύση σκεδαστή, ενω το ύδωρ έχει φύση κολλώδη και συνεκτική. Πριν δε από αυτές τις δυο αρχές υπάρχει μια την οποία δεν φανερώνει και για αυτό λέγεται άρρητος. Η δε Τρίτη Αρχή γεννήθηκε από τις δυο αυτές αρχές, η οποία είναι δράκων με κεφαλές ταύρου και λέοντος και στο μέσο πρόσωπο θεού και στους ώμους φτερά και ωνομάσθηκε αγήραος Χρόνος και Ηρακλής.
Μαζί του δε, και της ιδίας φύσεως με αυτόν, ήτο η Ανάγκη και η Αδράστεια δισώματος, που αγκαλιάζει όλο τον κόσμο εφαπτόμενη στις άκρες του. Αυτή είναι η Τρίτη αρχή που εγκατεστάθη έχουσα την ουσία, και εμφανίζεται σαν αρρενοθήλυς, για να φανεί ότι είναι των πάντων η γεννητική αιτία.
T2. Και νομίζω ότι η ραψωδική θεολογία αφού άφησε τις δύο πρώτες αρχές μαζί με τη μία που προηγείται από τις δύο και έχει παραδοθεί στην σιωπή, έκανε την αρχή από αυτήν την Τρίτη μετά από τις δύο, επειδή αυτή πρώτη έχει κάτι που μπορεί να εκφραστεί και κατάλληλο για τις ανθρώπινες ακοές. Γιατί αυτός ήταν ο πολύτιμος και αγέραστος Χρόνος, που είναι πατέρας του Αιθέρα και του Χάους, σύμφωνα με αυτήν........
Όπως είναι σαφές η αναφορά στον Ελλάνικο, αποτελείται από δύο τμήματα, το Τ1 και το Τ2.
Το Τ1 αναφέρει πως από το «Αρρητο» προκύπτει ο Ορφικός Χρόνος (= ΕΝ) , και το Τ2 αναφέρει πως λειτουργεί η κοσμογονία από εκεί και πέρα και που μοιάζει συμβατή με την Ορφική Θεολογία των Ραψωδιών. Οπως φαίνεται και στο διάγραμμα, αποτυπώνει την δομή της νοητής τάξης ( τρείς νοητές τριάδες ).
Θα εξετάσουμε το τμήμα Τ1, μιας και αυτό παρουσιάζει το ενδιαφέρον καθώς σε αυτό το σημείο κυρίως διαφοροποιείται από την Ορφική Θεολογία.
Σε αυτό ο Ελλάνικος, αναφέρει ότι μετά το Αρρητο, προέκυψαν δύο ΑΡΧΕΣ. Το Νερό και η Υλη.Παρατηρούμε ότι αναφέρει ΑΡΧΕΣ και όχι ουσίες, γιατί αν ήθελε να αναφέρει ουσίες θα το έκανε, μιας και στο τέλος του Τ1 αναφέρεται στην Ουσία που αποτελεί η Τρίτη αρχή, δηλαδή ο Χρόνος.
Να σημειώσουμε ότι η ουσία - όπως καταγράφει η ΟΠΠ Φιλοσοφία - ιδρύεται στην πρώτη τριάδα των νοητών, δηλαδή στο αμέσως κατώτερο επίπεδο του Χρόνου του Ελλανίκου.
Από την Υλη, διά πήξεως, προκύπτει η Γη. Από το Νερό και την Γη προκύπτει μια Τρίτη αρχή, ο Δράκων με τα τέσσερα κεφάλια που τελικά είναι ο Ορφικός Χρόνος, δηλαδή το ΕΝ της Ορφικής Θεολογίας. Από εκεί και πέρα ακολουθεί με διαφοροποίηση η συνήθης Ορφική Θεολογία.
Μαζί με τον Χρόνο, προκύπτει κατά τον Ελλάνικο και η Ανάγκη, μαζί με την Αδράστεια που έχουν την ίδια φύση με τον Χρόνο. Αν όμως έχουν την ίδια φύση με τον Χρόνο, αυτό σημαίνει ότι και αυτές είναι ουσίες (σύμφωνα με τα λεγόμενα του ) , πράγμα που είναι ανυπόστατο στηνν ΟΠΠ Φιλοσοφία, όπως επίσης αγνοεί το γεγονός ότι η Ανάγκη είναι κόρη της Αδράστειας και οι δύο εκδηλώνονται σε διαφορετικά κατώτερα επίπεδα. Ετσι λοιπόν, μας λέει ότι μαζί με τον Χρόνο, υπάρχουν και άλλα δύο στοιχεία, αναιρώντας έτσι την «μοναδικότητα» του Ενός της ΟΠΠ Φιλοσοφίας.
Ο συμβολισμός περί Νερού και Υλης(Γης) πολύ πιθανόν παρέσυρε όσους ασχολήθηκαν επιπόλαια με την Ελληνική Θεολογία, και σε συνδυασμό με την αναφορά στον Τίμαιο περί μεριστής και αμερίστου ουσίας, να θεωρήσουν τις δύο αυτές ΑΡΧΕΣ σαν ουσίες.
Θεωρούν δε το Νερό σαν συμβολισμό της συνεχούς ουσίας και την Υλη ( και μετέπειτα Γη ) σαν συμβολισμό της μεριστής ουσίας. Τίθεται βέβαια το ερώτημα, αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε και η Υλη πρέπει να παίζει τον ρόλο της μεριστής. Σε αυτή την περίπτωση όμως, πως είναι δυνατόν να πήζει η Υλη , δηλαδή η μεριστή ουσία. Διότι για να πήζει θα είναι υγρή, αλλά με υγρό (Υδωρ) ισχυρίζονται ότι συμβολίζεται η Συνεχής, άρα...?
Αυτό σημαίνει ότι o Ελλάνικος θεωρεί ότι όλη η κατάσταση πριν από τον Ορφικό Χρόνο ήταν υγρή, πράγμα που συμφωνεί και με τον Ομηρο, τον Θαλη και με την Στωική ερμηνεία του Ησιόδου, όπως καταγράφεται στα αποσπάσματα του Στωικού Ζήνωνα :
«Και Ζήνων δε το παρ'Ησιόδω χάος ύδωρ είναι φησίν, ου συνίζαντος ιλύν γίνεσθαι, ης πηγνύμενης η γη στερεμνιούται....»
( SVF I 104 von Armin )
όπως επίσης και :
«Ζήνων δε ο Στωικός εκ του υγρού την υποστάθμην γην γεγενήσθαι φησίν»
( SVF I 105 von Armin )
Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι η ίδια Θεολογία που περιγράφει ο Αθηναγόρας ( OF 57 ) αναφέρει ότι :
«Κατ'αυτόν ( = τον Ορφέα ) λοιπόν η αρχή των πάντων ήταν το νερό, και από το νερό κατακάθισε η λάσπη, και από τα δύο γεννήθηκε ένα ζωντανό πλάσμα με το όνομα Ηρακλής και Χρόνος......»
Τοποθετώντας στην αρχή το Υδωρ υπάρχει συμφωνία μεταξύ Ομήρου και Ορφέως ( Αριστοτέλης Μετά τα Φυσικά Ν 4, 1091β4 κ.επ. ) και θεωρώντας το Χάος σαν ύδωρ υπάρχει συμφωνία Ορφέα, Ομήρου και Ησιόδου.
Συνεπώς είμαστε αναγκασμένοι να θεωρήσουμε ότι υπάρχει ένα Χάος πριν από τον Ορφικό Χρόνο, και ένα χάος μετά. Το δεύτερο χάος είναι αυτό που περιγράφεται στην Θεολογία του Ελλανίκου σαν γέννημα του Ορφικού Χρόνου.
Να σημειώσουμε ότι με Νερό συμβολίζεται στην Ορφική Θεολογία ο κόσμος της γέννησης, και το άπειρο, ενώ με στερεό συμβολίζεται το πέρας.
«Η θάλασσα αναλογεί προς τον κόσμο της γένεσης» - Πρόκλος - Σχόλια στον Κρατύλο 151.8
«Αντίστοιχη με το πέρας λοιπόν πρέπει να θεωρήσουμε την αμβροσία (που είναι στερεό) και με το άπειροτο νέκταρ ( που είναι υγρό ). Γι'αυτό το ένα είναι σαν υγρό και δεν περιορίζεται από μόνο του, ενώ το άλλοσαν στερεό, και έχει από μόνο του περιορισμό»
Πρόκλος - Πλατωνική Θεολογία Δ 47.20
[ Ας σημειωθεί ότι ο Γιούνγκ, αποσυμβολίζει το νερό με το συναίσθημα, πράγμα συμβατό με την ΟΠΠ θεώρηση, κατά την οποία ο κόσμος της γέννησης που κυριαρχείται από το συναίσθημα, συμβολίζεται με το νερό ]
Οπως όμως καταγράφεται στην ΟΠΠ Φιλοσοφία, τα πάντα συνίστανται από δύο αρχές, το πέρας και άπειρον.
Αρα, ο Ελλάνικος με Νερό και Γη συμβολίζει τις δύο αρχές που προυπάρχουν και συνθέτουν τις Ενάδες και κατ'επέκτασιν όλα τα Οντα, το Πέρας και Απειρον του Φιλήβου του Πλάτωνα, των οποίων ο συμβολισμός είναι κατ'αντιστροφή αυτός που χρησιμοποιείται στην ΟΠΠ Φιλοσοφία.
(Δηλαδη το περας σαν υγρο και το απειρο σαν στερεο, ενω η ΟΠΠ εχει αντιθετο συμβολισμο )
Για αυτό άλλωστε λέει ότι η ραψωδική θεολογία δεν αναφέρει την Αρρητο Αρχή, το Υδωρ και την Γή , αλλά ξεκινάει κατ'ευθείαν από τον Χρόνο ( Εν Ορφικών ), επειδή αυτή πρώτη έχει κάτι που μπορεί να εκφραστεί και κατάλληλο για τις ανθρώπινες ακοές.
Αν λοιπόν οι έννοιες του Υδατος και της Γης ήταν τόσο ξεκάθαρες όσο μας τις παρουσιάζουν, το σχόλιο του Δαμασκίου θα ήταν περιττό. Αρα είναι προφανές ότι η αναφορά σε Υδωρ και Γή δεν είναι αυτή που εκ πρώτης όψεως μπορεί κάποιος να συναγάγει και συνεπώς το σχόλιο του Δαμασκίου πρέπει να μας προιδεάσει ότι κάτι άλλο κρύβεται πίσω από αυτόν τον συμβολισμό.
Είναι λογικό ότι ο Δαμάσκιος, ως Διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας, προσπαθεί να δεί ( πιθανόν όχι άδικα ) στον Ελλάνικο, την ΟΠΠ προσέγγιση της Κοσμογονίας,
Βλέπει δηλαδή ότι ο Ελλάνικος περιγράφει μια λεπτότατη απόχρωση του ΕΝΟΣ ακριβώς πριν από την πρώτη εκδήλωση του, όπου όπως γνωρίζουμε κυριαρχούν οι δύο αρχές ( Πέρας και Απειρο ), οι οποίες και συνεργούν στην εκδήλωση. Ακριβώς όπως καταγράφει και ο Πλάτων στον Φίληβο όταν μιλά για τις δύο αρχές. Θέλοντας πολύ πιθανόν να αποτυπώσει έναν συγκερασμό του Ορφέως, του Ησιόδου και του Ομήρου , αποτυπώνει κατ'αντίστροφο τρόπο συμβολικά τις δύο αρχές.
Ας σημειωθεί ότι ο Εύδοξος, στο απόσπασμα 296 στο οποίο αναφέρεται στην Αιγυπτιακή Κοσμολογία, αναφέρεται στην Γη και στο Υδωρ, τα οποία οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν σαν την ουσία και τους Θεούςαντίστοιχα.
"είτα γην κάρπιμον φυρώσι τωι ύδατι και συμμίξαντες αρώματα και θυμιάματα των πολυτελών αναπλάττουσι μηνοειδές αγαλμάτιον. Και τούτο στολίζουσι και κοσμούσι, εμφαίνοντες ότι γης ουσίαν καιύδατος τους θεούς τούτους νομίζουσι"
Βλέπουμε δηλαδή ότι και οι Αιγύπτιοι αναφέρονται σε ΜΙΑ ΟΥΣΙΑ αφ'ενός και αφ'ετέρου στο ότι οι Θεοί είναι υπερούσιοι, μιας και τους διακρίνουν πλήρως από την ουσία.
Αν ο Δαμάσκιος δεν ανεφέρετο σε κατάσταση πριν το Ορφικό Εν, τότε ο συμβολισμός Γη --> ουσία καιΝερό --> Θεοί των Αιγυπτίων, θα ερμήνευε πλήρως την Θεολογία του Ελλανίκου, σε πλήρη συμβατότητα με την Ορφική Κοσμολογία.
Πάντως, η παντελής απουσία αναφοράς σε ουσία στο τμημα Τ1 είναι αναμενόμενη μιας και δεν μπορεί η θεολογία αυτή να διαστρεβλώσει την Ορφική θεολογία και να παρουσιάσει εμφάνιση Ουσίας πριν από το Ορφικό Εν.