ΚΟΙΝΟΦΕΛΕΣ ΕΡΓΟ
Κατά την διάρκεια της μακράς και πολύπλευρης ιστορίας του Ιδρύματός μας τα μέλη του , στερέωσαν θεσμούς , τους οποίους και εμείς με τη σειρά μας καλούμεθα να υπηρετήσουμε. Ας δούμε λοιπόν μια σύντομη αναδρομή που αφορά στην εθνική, πνευματική και κοινωνική προσφορά του όλα αυτά τα χρόνια.
Η επιτροπή του Αγώνα στη Ζάκυνθο αποτελείται από μέλη της Στοάς «Αναγενόμενος Φοίνιξ». Συγκεκριμένα οι Ρώμας, Δραγώνας, Στεφάνου, Φλαμπουριάρης, Λογοθέτης, Κουερίνος, Μαρτινέγκος, Καλύβας, Λεονταρίτης, Αρβανιτάκης, Πισκοπόπουλος, Σιγούρος, Δαμουλιάνος, Βαρβιάνης, Ψημάρης, Πινέλ, κ.α γράφουν ιστορία με την τεκτονική και επαναστατική δράση τους. Υπό την αιγίδα της επιτροπής, μυούνται μεγάλες ηγετικές φυσιογνωμίες του Αγώνα υπέρ της Ανεξαρτησίας, όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Πλαπούτας, οι Πετιμεζάδες και άλλοι πολλοί.
Από το 1820 και καθ' όλη τη διάρκεια του αγώνα, γίνονται διώξεις κατά των μελών υπό του φιλότουρκου Μαίτλαντ, η Στοά όμως συνεχίζει την εθνικοαπελευθερωτική της δράση και κλείνει με τελευταία συνεδρίαση την 28ην Απριλίου 1848.
Παράλληλα αρχίζει μια σοβαρή φιλανθρωπική δράση:
"Στους σεισμοπαθείς Ζακυνθίους του 1893.
"Στις οικογένειες και θύματα πολέμου του 1897 στην Κρήτη.
"Μετέχει στον έρανο υπέρ του Πανάγιου Τάφου το 1903.
"Υπέρ των σεισμοπαθών της Ιταλίας του 1909.
"Συμπαρίσταται στους σεισμόπληκτους συμπατριώτες μας του 1912.
"Στα θύματα και οικογένειες της πολεμικής περιόδου 1912-1922 και
"Συνδράμει με γενναία προσφορά στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής.
Επίσης έχει έντονη παρουσία σε εθνικές και κοινωνικές δραστηριότητες όπως:
"Παραλαμβάνει τα χειρόγραφά του και οργανώνει στις αίθουσες της πρόχειρο Μουσείο Σολωμού
"Αναστηλώνει το 1925 τον καταστραφέντα από σεισμό Ναό του Αγίου Γεωργίου των Φιλικών.
"Ιδρύει το 1928 τη Νυχτερινή Σχολή Απόρων Παίδων η οποία λειτουργεί έως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (1945-1953) και είναι αρωγός σε κάθε κοινωφελές έργο στο νησί μας.
"Την ίδια εποχή, δηλ. το 1929, ύστερα από 114 χρόνια ζωής, καταφέρνει να στεγαστεί σε ιδιόκτητο κτίριο όπου εκτός από την τεκτονική, επιδίδεται και σε πολιτιστική δραστηριότητα με τις περίφημες «Κυριακάτικες Διαλέξεις», που μετατρέπουν την Στοά μας σε ανοικτό πανεπιστήμιο, αφού μπορεί να παρακολουθήσει οιοσδήποτε, άξιους ομιλητές και διακεκριμένους επιστήμονες να διαπραγματεύονται θέματα υψηλού μορφωτικού επιπέδου.
Κατόπιν η λειτουργία διακόπτεται από την ιταλογερμανική κατοχή αφού οι κατακτητές κηρύττουν παράνομη κάθε τεκτονική δραστηριότητα. Διατάζουν το κλείσιμο της Στοάς και επιδίδονται μανιωδώς στην έρευνα για την εύρεση των αρχείων της και ιδιαίτερα των χειρογράφων του Σολωμού, φυλακίζοντας γι' αυτό τον αείμνηστο Νικόλαο Βαρβιάνη, ο οποίος ήδη ενημερωμένος από τον υποπρόξενο της Αγγλίας Γεώργιο Σάρζεντ για την κατάληψη του νησιού από τους Ιταλούς, είχε φροντίσει ώστε τα πολύτιμα έγγραφα να είναι ασφαλή.
Τα αρχεία και τα χειρόγραφα του Σολωμού καθώς και μέρος της επίπλωσης διασώζονται και πάλι ύστερα από υπεράνθρωπες προσπάθειες του Νικολάου Βαρβιάνη και τα άστεγα και πάλι μέλη μας, παρά την πλήρη ατομική καταστροφή τους, μετά από ένα περίπου έτος, στήνουν στο ισοπεδωμένο οικόπεδο της Στ. μικρό λυόμενο, δωρεά του αείμνηστου Αλεξάνδρου Βούλτζου και επαναρχίζουν τις εργασίες.
Μέσα λοιπόν σ' αυτό το μικρό λυόμενο συνεχίζουν το κοινωνικό έργο τους, φροντίζουν για την εκ νέου ανέγερση του Αη Γιώργη των Φιλικών και ορίζουν επιτροπή για την ανέγερση ¨Μουσείου Σολωμού¨ το οποίο αφού ολοκληρώθηκε το 1961 στέγασε την επί 150 χρόνια ιερή παρακαταθήκη των έργων του ποιητή και αποτελεί το στολίδι της νέας μας πόλης.
Από τότε μέχρι σήμερα το Ίδρυμα εκμεταλλευόμενο βοήθεια της ΗΜΣΤΑ και δικά του έσοδα και οδηγούμενο από ακούραστους Προέδρους και μέλη κατάφερε να ξανακατασκευάσει το Τεκτονικό Μέγαρο και να του δώσει την τελική μορφή που όλοι σήμερα απολαμβάνουμε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Στοά μας να γίνει ξανά κέντρο πολιτιστικής δραστηριότητας καθώς διοργανώνει πλήθος ανοικτών διαλέξεων στον χώρο που είμαστε τώρα, ενώ συνεχίζει με αμείωτο ρυθμό το Φιλανθρωπικό του έργο.
Εμείς που γνωρίζουμε την παράδοση και προσφορά των μελών του Ιδρύματος μας στην Ζακυνθινή κοινωνία , φιλοδοξούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα τους και να τιμόντας το Αστέρα της Ανατολής δίνοντας τον καλύτερο εαυτό μας.
Από την επίσημη εμφάνιση του τεκτονισμού στη Ζάκυνθο και την ίδρυση του ΑΣΤΕΡΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ υπ' αρ 880 υπό την ΗΜΣΤΑ την 4η Μαρτίου 1862 , τα μέλη του αποτελούν ένα υγιές κύτταρο του κοινωνικού γίγνεσθαι του νησιού μας.
Το 1815 ο Δ.Ρώμας εγκαθιδρύει και εγκαινιάζει στη Ζάκυνθο Στ. με το καθόλου τυχαίο όνομα «Αναγενόμενος Φοίνιξ» (αφού είναι το μυθικό πτηνό που αναγεννάται από την τέφρα του), υπό την Μεγ. Εθν. Στ. της Ελλάδος, και με μέλη αδελφούς της Στ. «Φιλανθρωπία» που λειτουργούσε παλαιότερα στο νησί μας. Από εκείνη την ημέρα αρχίζει επίσημα η τεκτονική ζωή της Στοάς μας.
Βρισκόμαστε στην εποχή που εμφανίζεται η Φιλική Εταιρεία. Η μύηση σ' αυτήν των σημαντικότερων προσωπικοτήτων του Ελληνισμού, συμπεριέλαβε και τον Δ. Ρώμα, ο οποίος αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις τεκτ. Στ. ως προκάλυμμα και πυρήνα της Φιλικής Εταιρείας με σκοπό την Αναγέννηση του Έθνους.
Το 1859 όμως ιδρύουν ξανά Στοά με το όνομα «ETOILE» υπό τη Μεγάλη Στοά της Γαλλίας αλλά κλείνουν τις εργασίες τους δύο χρόνια αργότερα, λόγω διαφωνίας με τον Ναπολέοντα ΙΙΙ. Τότε είναι που ζητούν άδεια ιδρύσεως Στοάς υπό την Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας, η οποία και τους δίνεται την 4ην Μαρτίου 1862, με το όνομα «ΑΣΤΗΡ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ» υπ' αριθ. 1182 ενώ από το επόμενο έτος, λαμβάνει τον αριθ. 880 τον οποίο φέρει μέχρι σήμερα.
Από το 1862 αρχίζει μια περίοδος εντατικής εργασίας της Στ, με σκοπό την διάδοση των αρχών του Τεκτονισμού και παράλληλα την έντονη κοινωνική και φιλανθρωπική δράση των μελών με αποτέλεσμα να αποκτήσει Πανελλήνια Τεκτονική ακτινοβολία, καθώς τα μέλη αυτά είναι άνδρες καλής φήμης και διαπρέπουν τεκτονικά και κοινωνικά.
"Συμπαρίσταται στις οικογένειες των επιστράτων του 1878 για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας.
"Αναλαμβάνει την οργάνωση των εορτών της εκατονταετηρίδας από τη γέννηση του Εθνικού Ποιητή Διονυσίου Σολωμού το 1898 καθώς και την ανέγερση ανδριάντα αυτού.
Οι εργασίες επαναλαμβάνονται μετά την απελευθέρωση και η Στοά συνεχίζει το εθνικοκοινωνικό της έργο ως τον Αύγουστο του 1953 όπου έρχεται η καταστροφή του νησιού μας από το μεγάλο σεισμό.
Απόσπασμα από ομιλία του Μασονου Παν. Κλάδη (ΣΔ) το 2002
πηγη http://www.zante-freemasons.gr/?page_id=28